Onze Noorderburen organiseren het Songfestival na een overwinning in 2019. In deze reeks honoreren we dat wapenfeit door elke Nederlandse Achtbaan te koppelen aan de Nederlandse Songfestivalinzending die de coaster al dan niet op ‘de rails’ geschreven staat. In vijf weken werken we op van flop- naar topcoasters.
Het Eurovisiesongfestival lijkt op het eerste zicht weinig van doen te hebben met pretparken. Het eerste is een wedstrijd in memorabele performance die sinds 1956 eens per jaar wordt uitgezonden vanuit wisselende locaties. Het tweede betreft in essentie uit de hand gelopen speeltuinen die onder invloed van de opening van het eerste Disneyland in 1955 ook vaker op een thematische beleving gingen inzetten. Anders dan het Songfestival reist een pret- of themapark doorgaans niet rond en is het heel wat meer dagen per jaar operationeel. Toch bieden beide vormen van entertainment een gelijkaardige vorm van plezier. Ze laten je toe even te ontsnappen uit de dagelijkse sleur en dompelen je onder in een andere wereld. Het is escapisme eerste klas.
Omdat wij gulzig aangelegd zijn en combineren altijd interessanter vinden dan kiezen besloten wij beide werelden te verenigen. Een achtbaanbeleving krijgt daardoor voor een kleine groep van connaisseurs een extra Songfestivaldimensie. Bovendien halen we heel wat Nederlandse inzendingen permanent van onder het stof door waar mogelijk het huwelijk voor eeuwig te vermelden in onze Parkgids. We rangschikten de Nederlandse coasters van slecht naar goed op basis van de goede smaak en de expertise van ons team en koppelden aansluitend op nog meer arbitraire wijze de Songfestivalnummers aan de banen van Oranje. In 'de lijst' linken we door naar on- of offride videomateriaal en een te beluisteren versie op YouTube. Voor de meerwaardezoeker linken we in 'de verantwoording' ook door naar stilstaand beeldmateriaal en een Wikipediapagina voor de Songfestival-inzending. Geheel in de stijl van Songfestivalsoirées zullen we telkens op zaterdagavond hoger opklimmen in het klassement. Waren wij Engelstalig, dan zouden wij ons prompt verheugen over ‘The gayness of it all…’
De lijst
De verantwoording
De top tien van de Nederlandse coasters vinden we hoofdzakelijk terug in drie Nederlandse parken. Niet toevallig gaat het daar om klasbakken als Toverland, Walibi en Efteling die ook internationaal weleens hoge ogen gooien. Dwervelwind kaapt voor ons een tiende plaats weg. Toverlands spinningcoaster van Mack Rides maakt een goede beurt met een fijne layout die in onze contreien verfrissend uniek is en behoorlijk pittig blijft ondanks het etiket 'familieachtbaan'. Voor de decoratieve uitwerking werd gekozen voor een dromerig thema dat in essentie Eftelings Droomvluchtaankleding in een buitenomgeving laat werken. Het park zorgde ook voor een remise voor de tweede trein die zó elegant weggewerkt is dat we er een vreugdetraantje bij zouden durven wegpinken. Het is vooral om dat dromerige sfeertje dat we de achtbaan in deze reeks uitreiken aan Heart of Souls 'Waterman' uit 1970. Wij kunnen ons perfect inbeelden dat de zangeressen in Eftelse showstijl uit het mysterieus benevelde vijvertje voor het stationsgebouw oprijzen of op droomvluchterige elfenschommels gezeten, zingend het perron langsglijden voor vertrek.
We zeiden eerder dat topcoasters in drie parken te vinden waren, maar 'hoofdzakelijk' was daar het sleutelwoord. Er is één ander park dat het triumviraat komt bekampen: Attractiepark Slagharen verovert met Gold Rush een 9e plaats. Het park moest met deze achtbaan in 2017 de grote schoenen vullen van de voormalige Thunder Loop: een klassieke loopingachtbaan van de onder fans geliefde fabrikant Schwarzkopf. Slagharen slaagde daar met vlag en wimpel in: de nieuwe coaster werd zo mooi ingewerkt dat je je amper kunt voorstellen dat er ooit een andere baan gestaan heeft. De coaster kreeg een uitgepuurde thematische saus met wortels in het wilde westen, wat uitstekend paste bij het DNA van het park. En niet onbelangrijk: Gold Rush kreeg van het Duitse Gerstlauer ook een oogstrelende én plezierige layout mee.
Vawege dat wilde westen gecombineerd met het stoere karakter wilden we Gold Rush eerst koppelen aan Waylon's 'Outlaw in Em'. Bij nader inzien vonden we dat de graad van perfectie bij het toevoegen van deze nieuwigheid om iets met meer klasse vroeg. Daarom kreeg de wijnrode wilde-westen-coaster van ons het jawoord van The Common Linnets met 'Calm after the Storm'. Zij scoorden er in 2014 een tweede plaats mee op het Songfestival, wat ook het jaar is dat voorganger Thunder Loop een eerste keer fataal niet door de attractiekeuring geraakte. We zweren het u: deze koppeling was voorbestemd.
Ook de 8e plaats gaat naar een launchcoaster. Walibi Holland pimpte zijn exemplaar in 2014 tot een totaalbeleving met de naam Xpress: Platform 13. Daarbij speelde het park de thematische kaart van het griezelen voor het eerst, en met succes, uit buiten zijn populaire Halloweenseizoen. De wachtrij werd verheven tot doorloopspookhuis met meerdere effecten en ook de lancering kreeg leuke lichteffectjes. Xpress biedt daarnaast ook een stevige baanlengte voor in totaal bijna drie minuten aan achtbaanplezier. Eens Xpress uit de lanceerstrook is, verliest de baan wat snelheid, waardoor je als passagier voldoende tijd krijgt om de verschillende baanelementen te zien aankomen. Samen met de wachtrij jaagt de totale beleving rond de coaster je langs een waaier van emoties. Ook Maywood kan daar van meespreken. Zij wisselde in 1990 vlot tussen ingetogen strofes en haast extatische refreinen met haar lied 'Ik wil alles met je delen'. Haar intense emotiewissels vonden wij de ideale begeleiding voor wat Xpress je in zijn Platform 13-gedaante je allemaal doet beleven. Het dramatisch voortschreidend ritme sluit ook goed aan op de wat loggere beweging van de achtbaantreinen eens ze de lanceerstrook verlaten hebben. Het is wel een spijtige zaak dat ze haar tweede refrein pas aanvat tegen dat de trein de eindrem insukkelt.
De zevende plaats is opnieuw voor een coaster uit Walibi Holland. Lost Gravity was er in 2016 de eerste nieuwe achtbaan in veertien jaar tijd. Het polderpark bestelde toen als eerste park een BigDipper bij Mack Rides. Dat coastertype geeft door verhoogde zitjes je benen wat bungelruimte. Het plomp ogende baanontwerp werd eerst scheef bekeken, maar bleek bij berijding toch indruk te maken. Wat nog véél meer indruk maakte was het totaal buiten de lijntjes kleurende thema dat de attractie meekreeg. Walibi koos voor een verfrissende invulling met iets dat we als 'hipster meets ghetto' zouden durven omschrijven. Die aapak had voor- en tegenstanders: vernieuwing komt altijd met een beetje weerstand.
Ook Michelle week af van het verwachtingspatroon toen ze in 2001 aantrad met 'Out on My Own'. De act waarbij Michelle tijdens het leeuwendeel van het lied op de grond zat was bezwaarlijk een opzwepende festivalopener te noemen. Een enkele commentator tipte het lied oneerbiedig als reclame voor maandverband en ook op het festival werd Out on My Own weinig gesmaakt. Eerherstel voor deze avant-garde is bijgevolg aan de orde en haar nummer blijkt gelukkig ook een uitstekende soundtrack voor een filmisch en vanuit meerdere hoeken opgenomen video over de achtbaan. Thematisch past 'Out on My Own' ook: we hebben amper moeite om in haar teksten een afscheid van de zwaartekracht te lezen. Met vleugels alleen vlieg je als mens niet over bergen en zeeën.
Efteling kaapt de zesde plaats weg in deze lijst. De Wereld vol Wonderen zorgde in 2015 voor een primeur in de Benelux door als eerste park een achtbaan van de gerenommeerde Zwitserse fabrikant Bolliger & Mabillard toe te voegen. Hoewel de liftheuvel doorgaans een van de lelijkste en meest ongeïnspireerde onderdelen van een achtbaan is, slaagde het sprookjespark erin juist dat element opzienbarend naar zijn hand te zetten. Baron 1898 kreeg een dermate mooi vormgegeven exemplaar dat hij onder coasterfanaten over heel de wereld over de tongen rolde. Qua cijfers blijft de Baron aan de brave kant: de baan valt met net 500 meter track en 30 meter hoogte klein uit. Nederlands grootste park compenseerde wel uitgebreid met de eerder vernoemde lift én een knoert van iets dat we eerder een 'stationslandhuis' zouden noemen dan een 'stationsgebouw'.
De fleurige marsmuziek die de Efteling bij haar Baron componeerde kunnen we moeilijk evenaren, maar in het Nederlands Songfestivalarchief vonden we wel het goed scorende 'I see a Star' dat Mouth & MacNeil in 1974 ten gehore brachten. Wanneer we onder begeleiding van het refrein de voorshow beleven en met de enthousiaster klinkende herhaling ervan de lift bestijgen wordt een bezoek aan de Baron gelijk ook een pak luchtiger dan wanneer de witte wieven ons komen afdreigen. Als Nederland nog eens het festival zou winnen, mag de Wereld vol Wonderen gelijk de rechten opkopen om deze topschijf ook in het echt voor eeuwig het lijflied van de Baron te laten zijn.
Ook de vijfde plaats is voor een achtbaan uit Kaatsheuvel. Joris en de Draak geeft er sinds 2010 aan al zijn berijders een spoedcursus van hoe een houten achtbaan moet aanvoelen. De kenmerkende ratel van het veiligheidssysteem dat terugrollen bij het optakelen moet voorkomen is hier een voorbode van achtbaanperfectie. De treinen jagen bulderend over de rails en werpen je meermaals de lucht in voor feestelijke hoeveelheden airtime en plotse richtingwissels. Het heerlijke out-of-control-gevoel wordt aangehouden van de eerste duik tot de eindrem: nergens boet de baan aan kracht in. Dan hebben we het beste aspect nog niet eens benoemd: Efteling plaatste die heerlijkheid in tweevoud én liet ze tegen elkaar racen.
We vergeven Joris daarom graag zijn minder elegante stationsgebouw en compenseren dat gebrek aan thematisch spierballengerol gewoon met Songfestivalmuziek. In 1971 kwamen Saskia en Serge langs met het nummer 'Tijd'. Dat lied heeft in de verste verte niets gemeen met het heerlijk snel aanvoelende ritverloop van Joris, maar de instrumentale intermezzo's katapulteerden ons wel instant naar een tijdperk waarin koningen dukaten beloofden aan dapperen die op drakenstrooptocht trokken. Hoog 'Tijd' om die tijdsgenoten aan elkaar te koppelen dus.
Toverland bezorgde de Benelux zijn tweede coaster van de hand van het eerder vernoemde en vaak verafgode Bolliger & Mabillard. Fēnix grijpt nét naast een podiumplaats, maar heeft alle reden om zo hoog in deze ranking te staan. Met een hoogte van 40 meter en een lengte van ruim 800 overklaste het kleine Toverland cijfermatig moeiteloos Eftelings poging met Baron. Fēnix' treinen zijn zonder twijfel Nederlands mooiste. Het blauwe achtbaanstaal werd daanaast oogstrelend mooi door de thematische wereld van Avalon geweven en biedt fijne interactie met bootvaart Merlin's Quest en de paden die het gebied doorkruisen. Door als klein park zo'n fenomenale kwaliteit te brengen scherpt Toverland ook internationaal de standaarden aan.
Wij zien parallellen met de demarche van Anouk die in 2013 'Birds' kwam zingen op het festival. Nederland geraakte voordien acht opeenvolgende edities niet door de halve finales; onze Noorderburen kwamen dan ook vaak af met ietwat truttige inzendingen van B-artiesten. Anouk liet zien dat je je reputatie niet te grabbel gooide met een deelname én dat goede muziek nog steeds beloond werd. Birds en Fēnix vertegenwoordigen zo allebei een ode aan stijlvol metier. Wanneer Anouks refrein uit de startblokken schiet, klieft de trein net door de sfeervol uitgelichte mist die op het station volgt. Later komt de trein ook netjes naar beneden rollen wanneer 'Out of the sky' gezongen wordt. Meer concreet is de mascotte van de attractie uiteindelijk ook maar een vurige vogel.
Toverland heeft ook een coaster óp het podium. Troy kreeg in deze frivole uithuwelijkingssessies een derde plaats. De houten achtbaan heeft alles waar we ook Joris en de Draak om roemden, maar net als voor het achtbaanstaal van Bolliger & Mabillard ging Toverland voor een maatje groter. Met de coaster kwam een overtuigende én imposante aankleding van het gebied rond de achtbaan. Toverland deed dat overigens al in 2007, terwijl het destijds niet veel meer was dan een uit zijn voegen gebarsten binnenspeeltuin. Het park moest enkele jaren bekomen van de investering, maar Toverland was zich wel goed bewust van welk een achtbaanwonder ze daar bij elkaar hadden getimmerd. De achtbaan kreeg immers een heerlijk fout lijflied vol zelfverheerlijking mee. Inmiddels ruilde het park die beruchte schijf om voor een rijper type van muzikale omkadering. De Songfestivalarchieven bevatten echter heel wat liedjes die zich met de oorspronkelijke muziek kunnen meten. Daarom koppelen wij Toverlands Troy uit aan 'De Eerste Keer' van Maxine & Franklin Brown. Dat huwelijk is ongetwijfeld 'een sensatie' en ook wel een beetje 'een creatie'.
Walibi's Goliath was lange tijd de onbetwiste nummer één van Nederland. Op de hardware van deze Megacoaster van Zwitserse fabrikant Intamin valt dan ook weinig aan te merken. Geen enkele andere coaster doet het cijfermatig beter dan de 46 meter hoogte en meer dan 1200 meter aan track die Goliath kan voorleggen. De uitgestrekte layout waarin bijna elke overwonnen heuvel een typerende richtingswissel met omslag in banking combineert zijn een heerlijk alternatief voor inversies. Samen met het trio van slotheuvels maken ze van de baan een echte crowdpleaser. Goliath levert op al die elementen bakken airtime van het aggressieve soort dat je vol in de beugels smijt.
Veel verder dan de hardware gaat het bij Goliath overigens niet; de baan is erg Amerikaans opgevat en moet het qua aankleding stellen met een naambord en een afdak boven het station. Zijn positie in de top drie is wellicht geïnspireerd op het principe: wat goed was, blijft goed, ook als de concurrentie beter voor de dag komt. Onze innerlijke koppelaarster was dus naarstig op zoek naar een leuke song die prettig wegluistert zonder dat daar al te veel tierelantijntjes aan te pas komen. Teach-In leverde exact dat soort nummer in de editie van 1975: Nederland won toen voor de vierde keer het festival met 'Ding-a-Dong'. Het vat naar ons aanvoelen perfect het gevoel van zorgeloos coasteren op old school achtbanen zonder al te veel foefjes.
Ironisch genoeg blijkt de Nederlandse nummer één letterlijk te steunen op een coaster die met moeite de top 30 gehaald zou hebben. Uit de spreekwoordelijke as van de afgeschreven houten achtbaan Robin Hood deed Walibi in samenwerking met Rocky Mountain Construction (RMC) 'Untamed' fenikswaardig herrijzen. RMC staat bekend om zijn opzienbarende verbouwingen van lelijk oud geworden houten achtbanen. Ook in Biddinghuizen leverden de Amerikanen alles waar ze om geprezen worden: bestaande elementen werden gepimpt en er werden inversies en funky baanelementen toegevoegd. Het resultaat was een botersoepele rit met bakken airtime die sneller over de track raasde dan brave Robin ooit voor mogelijk had gehouden. Net als bij Lost Gravity koos Walibi ook hier voor een onconventioneel thema met de naam 'Wilderness'. Geheel tegen de heersende pretparketiquette zouden netjes onderhouden bloemperkjes er ingeruild worden voor een ruigte die vanzelf ontstaat wanneer Moeder Natuur haar zin krijgt. In deze jungle sloten tot decorstukken gepromoveerde gesloopte Robinonderdelen een merkwaardig huwelijk met lounge-muziek voor de wachtrijbeleving.
De link met Duncan Laurence' 'Arcade' uit 2019 is evident. Na jaren van kleine succesjes met de upgrade voor Xpress en het goed onthaalde Lost Gravity bezorgde Untamed Walibi eindelijk weer een klinkende overwinning waar eensgezind de loftrompetten voor werden aangeblazen. Duncan zingt ook over liefde én rollercoasters, wat letterlijk deel uitmaakt van de decoratie. Tot vervelens toe wordt 'Love' er herhaald in manshoge letters afgelijnd met gloeilampen. Als oplettende lezer zit u waarschijnlijk al met het bezwaar dat Duncan in zijn lied liefde eerder zwart inziet en ook niet bijzonder graag op de vermelde coaster vertoeft. Een fanatiek stalk-account kon de zanger na zijn overwinning echter nog in Walibi spotten: met die liefde voor coasters lijkt het dus wel de goede kant uit te gaan. Wij kunnen ons perfect een koffienippende Duncan voorstellen in het voor de gelegenheid tot hipstercafé omgebouwde station van Untamed: de aanpassingen daarvoor zijn minimaal. Op vlak van uithuwelijking waren weinig andere inzendingen episch genoeg zijn om met deze klasbak in de echt verbonden te worden.
Als je de hele artikelreeks doorlas, draag je de jaarlijkse Europese hoogmis van de kitsch die het Songfestival is waarschijnlijk een warm hart toe. Het lijkt niet onwaarschijnlijk dat je dan wat weet over de geschiedenis van de wedstrijd en in deze reeks een Iconische of minder Iconische Nederlandse inzending mist. Het is hard om te beseffen, maar Nederland telt nu eenmaal minder achtbanen dan Songfestivalinzendingen. We konden dus onmogelijk voor elk lied een achtbaangezel uitzoeken. Er is echter één lied waar we in deze ganse reeks geen geschikte partner voor vonden dat we toch niet onvermeld wilden laten. In 1969 won Lenny Kuhr het festival met 'De Troubadour'. Deze onstuimige klassieker in driekwartmaat is een van de parels van de Nederlandse Songfestivalgeschiedenis. We koppelen ze daarom toch graag aan één van de parels uit de Nederlandse achtbaangeschiedenis. De Efteling had met de Bob één van het handvol bobbanen die het Zwitserse Intamin wereldwijd neerzette. Het ritverloop van deze achtbaan kon een onstuimigheid aan de dag leggen die kon wedijveren met die van het ontstuimige walsritme van de Troubadour. Lenny's lied is ook inhoudelijk gepast omdat het lied verhaalt van een afscheid aan een tijd die niet meer terugkomt. Efteling ruilde deze klassieker door oplopende onderhoudskosten immers spijtig in voor een achtbaantype dat wereldwijd meer dan 600 varianten heeft. Met dit schittermoment voor de Bob besluiten wij deze coastervisie-artikelreeks. Wij wensen je alvast veel plezier met de finale van het echte festival die dra van start gaat.
