De watermolen van Limal is al sinds begin deze eeuw in handen van Walibi. Ondanks eerdere sloopplannen kreeg het gebouw een selectieve verfbeurt, zodat het zou inpassen in de nieuwe themazone die het park onlangs opende. In dit artikel gaan we dieper in op de schaduwdiva van de uitbreiding bij Walibi's Exotic World.

Walibi kondigde jaren geleden aan dat het onze natie zijn eerste achtbaan zou schenken die de kaap van 50 meter hoogte haalde. Het park hield woord en vele jaren nadat Prometheus het vuur bij de mensen had gebracht, kregen coasterliefhebbers uit de lage landen een nieuwigheid van een gelijkaardige grootsheid om spontaan bij te gaan kwijlen. Wij schreven onze overuren draaiende speekselklieren daaromtrent al van ons af in een jubelend openingsartikel en toen had het Waverse park het bijhorend themarestaurant nog niet eens opengegooid. De onvolprezen parel van dit nieuwe gebied bleef echter onderbelicht. We lieten le Moulin de Limal schandelijk onvermeld. De watermolen lijkt in walibi’s nieuwe themawereld ondanks beige bijkleuring bedrieglijk tot bijzaak gereduceerd.  

Nochtans was het exact dit brave achtergrondgebouwtje dat volgend op de Walibi’s groots aangekondigde uitbreidingsplannen in 2017 over de tongen rolden. Buurtbewoners maakten zich zorgen om geluidsoverlast, horizonvervuiling en gordiaanse knopen in het omliggende verkeer. Ze waren zoals gebruikelijk niet tegen het park, maar een dergelijke schaalvergroting in hun achtertuin kon vanzelfsprekend niet door de beugel. Bij het uitpluizen van de plannen vonden ze het gedroomde doelwit om hun grieven in verdekte vorm aan op te hangen. Walibi’s ‘megalomane’ uitbreidingsplannen voorzagen de mogelijkheid tot het afbreken van de watermolen van Limal. Plots werd de gebruikelijke zorgen die buurtbewoners bij populaire vrijetijdsplekken plagen geruggesteund door zwaarwichtigere argumenten. Walibi beraamde een aanslag op cultureel erfgoed!

Le Moulin de Limal

De Molen van Limal werd net als heel wat provinciegenoten opgericht in de 19^e eeuw. De vergunning voor de graanmolen werd aangevraagd in 1865, maar de molen was pas drie jaar later operationeel. Hij bestaat uit een onderslag waterrad, dat zijn energie eerder uit de stroomsnelheid van het water haalt, dan uit het hoogteverschil. Dit type rad is typisch voor iets grotere rivieren zoals de Dijle. Het radontwerp van Alphonse Sagebien realiseerde door ingenieurkundige verbeteringen op voorlopers ongeziene rendementen van tachtig procent. Vertaald naar ons interesseveld: het betere achtbaanstaal. Later werden vanzelfsprekend nog efficiëntere watermolens ontworpen, maar dit is niet de plaats en tijd om u daar mee te vervelen. De Molen van Limal werd sinds zijn ontstaan vijf keer geërfd en nog meer keren verkocht. De laatste molenaar heette Théophille Van Autgaerden en kwam over van de molen van Limelette toen hij de vijftig al gepasseerd was en zijn vrouw reeds verloren had bij een bombardement in de oorlog. Heden ten dage bezit de molen geen maalwerk meer.

De erfgoedwaarde van de molen is beperkt. De provincie Waals-Brabant telt als we de database molenecho’s mogen geloven 111 watermolens. Hoewel dat het laagste aantal binnen de Waalse provincies is en het cijfer zelfs lager dan het aantal watermolens in Limburg en Vlaams Brabant valt dat in de praktijk goed mee. Het beeld krijgt snel nuance wanneer we de oppervlaktes van de verschillende provincies in rekening brengen. Met 0,1 molen per vierkante kilometer doet Waals Brabant dan flink beter dan Henegouwen, Namen en Luik die slechts tussen de 0,04 en 0,07 molens per vierkante kilometer halen. Binnen de provincie zijn er ook een dertigtal molens die ouder zijn dan de molen van Limal al valt het niet te ontkennen dat Walibi's watermolen wel tot de meer fotogenieke exemplaren hoort.

Le Moulin de Walibi

In 1977 kwam de molen in handen van een Brusselse universiteit die het als een soort van cultureel centrum inrichtte en het is deze partij die uiteindelijk aan het park zal doorverkopen. Walibi verwerft de molen en zijn domein in 1999 gelijk met de overname door het Amerikaanse Six Flags. Het park gebruikt het gebouw in eerste instantie als ontvangstruimte en evenementlocatie, maar die functie verdwijnt naar het achterplan en het gebouw verloedert. Wellicht was het dit aan functieloosheid gekoppeld verval dat het Waverse park deed besluiten om alvast een mogelijke sloopvergunning mee in het masterplan in te schrijven. Dat was zoals eerder gezegd buiten de buurtbewoners gerekend. Hoewel de watermolen in theorie geen beschermde status heeft, vormt elke bouwaanvraag mét sloop een goed mikpunt voor bezwaarschriften en bijhorende vertragingen in de procedures, waardoor het in de praktijk makkelijker is om het gebouw te behouden.

Ter gelegenheid van Walibi’s nieuwe zone kreeg het in oorsprong witgekalkte gebouw een beige beurt zodat bezoekers niet bruut uit de sfeer van de nieuwe zone worden gehaald. Parkdirecteur Jean-Christophe Parent geeft toe dat het interieur van het gebouw geen schoonheidsprijs verdient, maar weerlegt dat het ronduit bouwvallig is: de stabiliteit werd extern geëvalueerd. Gezien de watermolen ietwat tegen wil en dank een blijvertje is, lijkt het zinvol om hem op termijn een meer waardige invulling te geven dan louter façade. Wanneer de parkdirecteur luidop mag dromen ziet hij op deze plaats graag een museum over de geschiedenis van het park verschijnen. Als op termijn het binnengebied waarover Kondaa's track zich uitstrekt ook toegankelijk gemaakt zou worden, bevindt dit parkmuseum zich in het centrum van het vernieuwde achtergedeelte. Een toekomstbeeld dat voor de molen beslist rooskleuriger uitpakt dan men had kunnen verwachten toen het oord bij aanvang van Walibi's grote expancieplan een sloophamer boven het hoofd hing.